Experiencias no Courel

Anque camiñamos o noso, foi unha experiencia distinta e como non, formativa. Vivenciamos os valores do senderimo nuns paraxes máis que fermosos. A convivencia no grupo foi boa, coma sempre. A valoración por parte dos creadores deste blog é moi altta, ainda que foi duro andar debaixo do sol "tostador" foi gratificante. Ademais os xogos nocturnos foron moi bos por parte dos organizadores de actividades.
FOTOS VARIAS:

 

Horarios

-Salida de diante do instituto: 9:30 do xoves 24 de maio, rumbo O Courel
-Chegamos ao camping de Seoane, deixamos as cousas e preparamonos para facer unha ruta (acercanos o bus ata o Couto.
-Transcurso do resto do día e do día seguinte.
-Sairemos de Seoane o venres 25 as !5:00 h aproximadamente.

Material necesario:

-Toalla
-chanclas
-auga (1.5 litros mínimo)
-crema solar
-gorra, gorro, protector contra o sol para a testa
-pantalons largos, camiseta larga (para a ruta) a poder ser
-calzado cómodo para senderismo, e de recambio
-roupa de recambio
-comida para o xoves, para comer na camiñata (bocata...)
-chuvasquero

Precio da actividade

Camping: 31 € (persoa)
Bus: 14.30 €
Total: 45.30€

Recaudación da festa (Embajada): 155 € a dividir entre quince: 10.30 €
Total a pagar de asistentes a festa(Rey, Fon, Lidia, Sara, Castro, Fran,  Faus, Javi, Artai, Lorena, Suazo, Rivadulla, Saavedra, Pita, Cuiña): 35 €

Lista definitiva de asistentes

1.       Alejandro Fernández

2.       Rubén Suazo

3.       Rubén Rey

4.       Montse López

5.       Faustino López

6.       Javi Arias

7.       Fran Díaz

8.       Regina Gomez

9.       Alex Cuiña

10.   David Feijoo

11.   Sara Cela            

12.   Lidia López

13.   Lorena Fernández

14.   Javier Pita

15.   Adrián Saavedra

16.   Adrián Rivadulla Yabuada

17.   Artai González

18.   Alfonso Rodríguez

19.   Pablo González

20.   Eduardo Pérez

21.   Juan Somorrostro

RUTA 6

Ruta dos Cumes: Nesta ruta percorreremos, a través dunha pista forestal, os principais cumes do Caurel, comezando en ou Alto do Boi, a 1019 metros, ao que chegamos a través dunha estrada que parte de Folgoso pasando por Santa Eufemia.

Alto do Boi: Do Alto do Boi parte unha pista forestal que nos acompañará durante todo o traxecto. Nos primeiros quilómetros atopámonos cunhas replantacións de piñeiros, que soportan as duras condicións do inverno a máis de 1000 metros de altura.

Alto da Legua: O seguinte cume que nos atopamos é a da Legua, situada a 1292 metros. Até este momento, as mellores vistas témolas cara ao sur.

Mina de pizarra: Antes de chegar ao cume da Covaluda, de 1299 metros, pasamos por unha explotación de lousa, que contemplamos con asombro. Alá abaixo, o sol reflectido nas laxas de lousa forma un espectáculo de cristais brillantes.

Alto da Covaluda

Pía Paxaro: Despois dunha pequena parada, continuamos o noso camiño até a primeira dos grandes cumes do Caurel, Pía Paxaro, con 1610 metros de altura. O nome do Pía Paxaro débese á aparición dunha aguia de bronce que, na actualidade, consérvase no Museo Provincial de Lugo. Estamos a principios de Decembro, e xa comezaron a caer as nevadas, que nos dificultan un pouco o tránsito. Ao chegar ao cume, a vista de toda a serra do Caurel desde as alturas prodúcenos unha sensación de paz bastante difícil de explicar.

Lagoa de Lucenza: Retomamos os nosos pasos e volvemos á pista forestal. A nosa seguinte parada é a Lagoa de Lucenza, formación de orixe glaciar situada a 1400 metros de altura, que mantén a auga durante todo o ano, chegando a conxelarse completamente nalgunhas épocas. Desde alí contemplamos todo o val da Seara, que poderiamos descender polo vello Camiño da Veneira, pero isto farémolo noutra ruta.

Pico Formigueiros: Aínda temos que finalizar esta e quédanos chegar ao teito do Caurel: o pico Formigueiros, con 1639 metros. No noso ascenso contemplamos pequenas explotacións de ferro que existen nas súas ladeiras. O xeo toma unha cor avermellada que nos dá unha idea da gran cantidade de mineral existente e da importancia que tivo para estas xentes a súa extracción e posterior comercialización nalgunha das ferrerías existentes en épocas pasadas.

Este final de etapa non nos coincidiu cunha boa posta de sol, como se merecen a maior parte das rutas que facemos por Galicia, pero a amplitude da vista que temos de toda a Serra do Caurel merecen o esforzo de toda a camiñada polos principais cumes do Caurel.

RUTA 5

Ruta Seoane - A Seara: Esta ruta comeza no Alto do Couto e finaliza na aldea da Seara percorrendo o sueste da Serra do Caurel, xa no límite coa provincia de León. Este percorrido que expomos pódese facer ao revés, comezando na Lagoa de Lucenza.

A primeira poboación que nos atopamos é Visuña. Continuamos a nosa ruta pola ribeira do río Visuña e visitamos Ferramulin, Vieiros e A Seara.

Visuña: Situada ao pé do Monte Formigueiros, Visuña é unha aldea que conserva todo o seu aspecto medieval, exemplos de arquitectura rural do Caurel coas súas pequenas rúas e os voladizos desafiando á gravidade.

Cova da Buraca das Choias: Nas proximidades de Visuña podemos visitar a Buraca das Choias, inmensa cova á que se chega por un dificultoso carreiro. A lonxitude da cova é de 20 metros e termina nun pequeno lago.

Ferramulín: Fermosa aldea cunha serie de muíños de auga sobre o río afluente do Río Selmo neste lugar.

Cabanas de Ferramulín :Como en moitas outras aldeas do Courel, a xeografía destas serras obriga en moitas ocasións a que os lugares de cultivo e pastoreo atópense afastados das vivendas. É por iso que xorde a necesidade de construír cabanas para exercer estes labores e gardar os alimentos. Na nosa ruta por Ferramulín, veremos exemplos desas construcións.

Hórreos: Desde Hórreos un carreiro lévanos á aldea abandonada de Hórreos, outro exemplo de arquitectura rural *do *Caurel. Desde alí, varios camiños comunícannos cos primeiros pobos da provincia de León.

Fervenza de Vieiros: Antes de chegar á aldea da Seara, a man dereita, parte un carreiro que nos achega á fervenza de Vieiros, na que o Río Selmo forma unha inmensa poza coa súa caída desde 25 metros. Merece a pena destacar a fermosa contorna natural destas ribeiras do Río Selmo.

A Seara: O fin da ruta é na aldea da Seara onde reporemos forzas despois dun paseo polas súas rúas á beira do río. Unha das casas do lugar é un albergue de montañeiros, que conta cun restaurante familiar onde poderemos degustar algunha das especies de caza da comarca, entre as que recomendamos o xabaril.

RUTA 4

Ruta do Río Lor: O Río Lor nace en Fonlor, moi preto de O Cebreiro, e percorre a Serra do Caurel de norte a sur, converténdose nun eixo vertebrador da comarca. Discorre no seu curso medio por unhas paraxes de gran beleza nos lugares de Seoane e Folgoso para acabar desembocado no Sil moi preto do embarcadoiro de Augasmestas. Esta ruta que vos propomos percorre toda a súa canle, facendo pequenas desviacións para mostrar algunhas das máis típicas aldeas e propondo outras rutas alternativas a esta principal.

O primeiro tramo do río é de alta montaña, recollendo auga de múltiples e pequenas canles fluviais. Despois de pasar Seoane, na aldea de Ferrería Nova, o Río Lor atópase coas augas do Río Pequeno. Alí visitaremos a Ferrería de Seoane do Courel.

O Lor continúa o seu camiño por Ferreirós de *Abaixo, onde nos atopamos cunha ponte dende o que parte unha ruta de sendeirismo até Ferreirós de Arriba. A nosa seguinte visita é Folgoso, capital do municipio. Á saída de Folgoso, o Río Lor toma as augas do Louzará para penetrarse na parroquia de *Valdomir.

A nosa seguinte visita son as aldeas de Vilamor e Froxán, que conservan todo o seu pasado e están unidas por unha ruta que segue a canle do Lor.

Dende Froxán existen dúas opcións da que recomendamos a segunda. A primeira percorre a marxe esquerda por e diríxenos até a súa desembocadura por Castro Portela, co seu castro na mesma aldea, Lamas de Lor e Vilar de Lor. A ruta recomendada é por unha pista de terra que discorre até Barxa pola marxe dereita, chegando ao municipio de Quiroga onde desemboca no Río Sil na localidade de Augasmestas, despois dun percorrido que nos levou por toda a Serra do Caurel.

Ferrería de Seoane do Caurel: No centro de Seoane comeza un carreiro que nos conduce até a aldea de Ferrería Nova, na desembocadura do Río Pequeno e o Lor, outra fermosa paraxe natural. Alí atopámonos a Ferrería de Seoane do Courel, auténtico motor económico da zona. Construída en 1808 para transformar o ferro procedente do Monte Formigueiros. Ao longo do tempo, sufriu grandes transformacións segundo as necesidades, chegando a funcionar como serradoiro, muíño e, por último, como central hidroeléctrica capaz de abastecer ao pobo de Seoane.

Na actualidade, conserva ben a súa estrutura na que destacan os seus altos muros de granito e lousa.

Ferreirós de Abaixo

Ferreirós de Arriba

Folgoso: Do mesmo xeito que Seoane, pola súa situación e a oferta de aloxamentos, é o lugar elixido por moitos visitantes para pasar a noite.

Valdomir: Existe unha ruta de sendeirismo que, partindo de Folgoso, chega á Ponte de Valdomir, despois de pasar por Touzón e Pendella. Esta ruta ten a variante de remontar o Río *Louzará nun tramo no que discorre encaixado entre montañas até Lousadela, pequena aldea que conserva os restos dunha antiga ferrería. A estrada e a ruta de sendeirismo crúzanse na ponte, que tamén conserva restos doutra ferrería.

Vilamor: A aldea de Vilamor conserva todo o seu aspecto medieval, coas casas de voladizo de madeira que parecen caerse en calquera momento, tan típicas do *Caurel.

Castro de Vilar:As aldeas de Vilamor e Froxán están unidas por unha ruta de sendeirismo que baixa ao Lor e discorre entre bosques de castiñeiros centenarios até Vilar, onde visitaremos o Castro de Vilar, situado nun cume desde a que se divisa boa parte do territorio. Conserva os muros defensivos e as estruturas das vivendas circulares, aparecendo restos de cerámica nas escavacións realizadas.

Froxán: A aldea de Froxán é un agasallo para os sentidos. Rodeada de soutos de castiñeiros centenarios e cunhas construcións típicas da serra ten un encanto especial. Alí atopámonos coa Fonte do Milagre.

RUTA 3

Ruta Seceda : Devesa de Paderne Nesta ruta percorreremos pártea oeste do Caurel, tendo como obxectivo final a devesa de Paderne. A ela podemos chegar de dúas maneiras. A primeira e recomendada é saíndo desde o mesmo centro de Seoane nunha ruta de sendeirismo que discorre por un bosque de castaños paralela ao Río Pequeno até chegar a Paderne. A outra opción é dirixirse por Sobredo e Seceda.

Castro dá Torre: Entre Ferrería Vella e Ferreirós de Abaixo tomamos o desvío que nos achega ao Castro dá Torre, un dos máis importantes do Caurel e cuxo orixe se sitúa no século III d.c. Nel podemos ver os restos das vivendas e do foso defensivo da parte superior do asentamento.

Seceda: Aldea típica do Caurel situada nun val e rodeada de espesos bosques de castiñeiros, que foi coidadosamente restaurada.

Devesa de Paderne - Paderne: Ao chegar a Paderne, unha pista forestal introdúcenos na devesa na que as árbores de todas as especies vólvennos a tapar o sol. Haxas, acivros, carballos... o ascenso é dificultoso pero ao chegar á parte superior o esforzo mereceu a pena. A fonte e o alto da Escrita, cos seus 1455 metros, ofrécennos outra panorámica do Caurel que quedará gravada na nosa viaxe. Máis ao norte, o Alto da Pedra e a aldea de Piedrafita marcan o límite do municipio e o final da nosa ruta.

RUTA 2

Ruta do Ouro - Minas da Toca e Torubio: Como apuntamos anteriormente, os romanos instaláronse nas serras do norte do Caurel para explotar os abundantes xacementos auríferos que existían nestes montes. Para iso, utilizaban a técnica de ruína montium, consistente en empregar a fórza da auga desde as zonas máis altas para realizar as operacións de arrastre e encamiñamento do material ata os túneles de lavado, onde se produce a decantación do ouro e elimínanse os cantos máis grandes.

En O Caurel podemos ver varios restos destas antigas explotacións escavadas na montaña ao descuberto.

Mina dá Toca: Á mina dá Toca chegamos dende Seoane en dirección a Samos tomando un desvío á dereita que se dirixe a O Poio por unha pista de terra.

Mina de Taro Branco: A uns 5 quilómetros da Mina da Toca atópase a de Taro Branco, dende a que divisamos unhas estupendas panorámicas da serra.

Sequeiros de Mostaz – Mostaz: Conxunto de sequeiros onde antigamente se secaban as castañas.

Cova de Tras - Mostaz: A Cova de Tras ten unha lonxitude de 200 metros adornada de estalactitas e estalagmitas.

Minas de Torubio: Preto de *Mostaz, xusto enfronte a Toca, temos as minas de Torubio Oeste e Leste, e, un pouco máis adiante, en Milleiros, finalizamos a nosa visita a estas antigas explotacións auríferas.

Túnel da Louseira: Desde Romeor parte unha ruta que nos dirixe ao Tunel da Louseira, que atravesa o monte Valiñas. Este túnel, construído en roca viva polos romanos no século II para canalizar a auga das súas minas, ten unha lonxitude de 60 metros e pode ser cruzado sen ningún perigo, aínda que sempre coas debidas precaucións.

Devesa de Romeor: Fermosa devesa á que se chega despois de camiñar 3 Km por un carreiro que parte da aldea de Castro Romeor.

RUTA 1

Ruta dá Devesa dá Rogueira: Esta ruta mostraranos unha das paraxes máis fermosas de Galiza. Para facela recomendamos ter dous coches. Un esperándonos á chegada na Aula dá Natureza de Moreda e outro que nos levará ao principio da ruta, na parte de arriba da Devesa. Para chegar a este punto, sairemos de Seoane en dirección ao Cámping de Esperante, Castelo de Carbedo e principio da ruta.

Castelo de Carbedo: A fortaleza de Carbedo atópase situado no antigo camiño que comunicaba Galiza co Bierzo, sobre unha gran rocha de 20 metros de altura que lle serve de defensa natural. Non se sabe a data exacta da súa construción, aínda que si se sabe que pertenceu ao cabaleiro Don Nuñez Peláez, que posteriormente o doou á Orde de Santiago, de gran poder na época. Na actualidade o seu aspecto é ruinoso, conservándose parte dos seus muros e do torreón circular. Nas súas proximidades atopouse unha Táboa da Hospitalidade, datada no ano 28 a.c., que se conserva no Museo de Lugo.

Devesa dá Rogueira:  A Devesa dá Rogueira é a reserva botánica máis importante de Galiza. Situada no corazón *da serra e rodeada polos cumes do Alto do Coto e de Formigueiros, é a ruta obrigada para todo o que se penetre por primeira vez no Caurel.

Aínda que pequena na súa extensión, 200 hectáreas, esta devesa alberga multitude de especies arbóreas que non permiten entrar os raios do sol. Acivros, haxas, carballos, bidueiros, castiñeiros, aveleiros... exemplares de todas as idades e tamaños que creceron nesta reserva que nos preparamos a percorrer, e que, grazas á súa propia humidade e ás pequenas canles que a percorren, estivo sempre a salvo de incendios.

Existen varias opcións para percorrer a pé a Devesa. A primeira comeza na aula de Natureza de Moreda, onde poderemos aprovisionarnos de material para a visita, que complementaremos cos distintos paneis existentes na ruta. Esta ruta aínda que comeza en chairo ten a dificultade da continua ascensión até a devesa á que chegaremos en media hora.

Na parte de arriba do bosque o camiño bifúrcase. O da dereita lévanos a un miradoiro desde o que contemplamos unha fermosa panorámica do Caurel e dos pobos de Moreda e Parada, berce do poeta Uxío Novo Neira. Desde este miradoiro continua unha pista de terra que ascende ao Monte Formigueiros, desde o cal podemos chegar á lagoa de Lucenza, formación de orixe glaciar. Polo camiño da esquerda chegamos en pouco tempo ás Fontes do Cervo, que teñen a particularidade que una delas ten augas calcáreas e transparentes mentres que a outra é de augas ferruxinosas, con propiedades curativas.

Como reflectimos, esta ruta é de bastante dificultade debido á continua pendente, polo que outra opción é facela en sentido inverso, desde o Alto do Couto. Para chegar alí, desde Seoane dirixímonos a Esperante. Pasamos o Cámping Caurel e os pobos de Esperante e Carboedo e tomamos unha desviación á dereita en dirección a Visuña. Despois de admirar o Castelo de Carbedo, que se alza sobre unha roca e do que hoxe se conserva parte da súa estrutura, chegamos ao Alto do Couto, onde un sinal á beira dunha pequena área recreativa indícanos o comezo do descenso.

Ademais da Devesa da Rogueira, existen outros exemplos de bosques autóctonos como a Devesa de Romeor ou a de Paderne.

GASTRONOMÍA AUTOCTONA DO COUREL

Todas as características xeográficas que comentamos condicionan o tipo de alimentación da Serra de O Caurel. En calquera dos seus poucos e familiares restaurantes existentes e despois dunha das nosas camiñadas, sentarémonos á mesa para degustar a súa gastronomía típica, baseada en tres eixos fundamentais. A caza, entre a que destacamos o xabaril, excelentemente preparado neste municipio, a pesca, co sabor das troitas do Río Lor e os seus afluentes e o cocido, no que a omnipresente castaña substitúe á pataca. A Castaña e o Caurel Os soutos de castiñeiros forman un das paisaxes máis típicas do Caurel. Esta árbore, do que podemos ver exemplares centenarios en toda a serra, está intimamente ligado á forma de vida dos habitantes da Serra. Durante os séculos, estas xentes utilizaron a súa madeira para quentarse no duro inverno, o seu froito para a súa alimentación e a dos animais que durmían sobre as súas follas. A flor (candea) é utilizada para obter mel. Na actualidade, a castaña é un elemento crave da gastronomía local, en substitución da pataca, e acompañando ao porco, o outro protagonista da gastronomía local. A Festa da Castaña celébrase en novembro cunha degustación gratuíta de produtos da terra e queimada. Micoloxía: Unha devesa con tantas especies arbóreas e esas condicións óptimas de humidade provoca o desenvolvemento perfecto de fungos e cogomelos. Linguas de gato (Hydnum repandum), lingua de vaca (Fistulina Hepática) ademais de diversas variedades de boletus (Boletus Edulis, Boletus pinicola, Boletus aestivales) atopan nestes frondosos bosques o seu hábitat ideal. Xa nos prados podemos atopar outras especies comestibles como lepiotas (Macrolepiota Procera), champiñóns (Agaricus Campester) e coprinos (Coprinus comatus). Convén lembrar que non se deben colleitar cogomelos sen coñecelas, xa que existen moitas perigosas e mesmo mortais, como a Amanita Muscaria e a Amanita Phalloides que tamén atopamos nas nosas rutas.

FLORA e FAUNA DO COUREL

Flora: Debido as condicións climatolóxicas e a estas diferenzas de altura entre as cumes e vales atopámonos ante a reserva botánica máis importante de Galiza. A beira dos diversos ríos, encontramonos as devesas, bosques de especies autóctonas que no Courel alcanzan a súa maxima expresión na Devesa da Rogueira. Castiñeiros, carballos, aciñeiras, bidueiros, acivros, xestas,... Un verdadeiro paraíso para o amante da natureza. De entre todos destacamos o castiñeiro, sempre presente en todos os nosos percorridos e auténtico recurso para todo. Fauna: Esta gran cantidade de ecosistemas diferentes que existen no Caurel provocan que a diversidade faunística sexa moi ampla. Noutros tempos, estas serras foron elixidas por comunidades de osos pardos que, na actualidade, recluíronse nas montañas asturianas. Nas nosas rutas poderemos atoparnos cunha manda de lobos, nalgunha das súas incursións nocturnas, ou de xabarís, que teñen nas castañas o seu mellor alimento. Raposos, teixugos, martas, corzos, xinetas, armiños... todos eles teñen o seu sitio no Caurel. Desde as árbores, seremos observados polo moucho real. No aire, gozaremos cos maxestosos voos da aguia real e a cobreira, ademais do milano e varias especies de aguiluchos.

XEOGRAFÍA DO COUREL

O municipio de Folgoso do courel é o centro da Serra do mesmo nome. O territorio é montañoso con cumes destacadas como a de Formigueiros (1643m), a de Pía Paxaro (1619m) e a de Montouto. De esas elevadas montañas descenden numerosos cauces fluviais que dan lugar a variados ecosistemas, entre os que destaca o Río Lor, que recorre toda a comarca, desde o seu nacemento no Cebreiro ata a desembocadura no Río Sil, ao seu paso por Augasmestas. Os diversos afluentes do Lor, Forman ao seu paso os típicos vales do Courel. En canto ao substrato xeolóxico debemos destacar que a pizarra é o elemento predominante. Ademais de esta, durante a época de dominación romana se extraía ferro, ouro e antimonio. Estamos nunha das zoas de Galiza menos poboadas, cunha densidade aproximada de 15 habitantes/Km2, a maior parte dos calees traballan no sector primario. As explotacións forestais e de pizarra tamén son unha importante fonte de ingresos.

HISTORIA DO COUREL

A historia do Courel está determinada polo seu illamento xeográfico, que o fixo estar apartado de moitos feitos históricos que tiñan lugar noutras zonas de Galiza. Están inventariados poboacións castrexas como a de Vilar e a de A Torre, ademais da multitude de covas rupestres onde sobrevivían os nosos antepasados, entre as cales destaca a do Oso en Moreda. A orixe do nome do Courel pode derivar de aureum(oro) debido á gran cantidade de explotacións a ceo aberto que realizaron os romanos. Durante a súa estancia nestas terras, aproveitaron esta riqueza grazas á forza dos ríos e a sofisticadas obras de enxeñería como é a “ruína montium”. Entre as minas máis importantes podemos destacar a de Toca e a de Torubio Oeste. No monte Cido apareceron as dúas pezas arqueolóxicas máis coñecidas do Courel: unha táboa de hospitalidade do ano 28 d.c, e unha aguia de bronce dos romanos, pezas que se encontran a día de hoxe no Museo de Lugo. Durante a Idade Media, constrúese a Fortaleza de Carbedo. A fins do século VIII, ten lugar o feito histórico máis relevante do municipio. Os monxes de Samos resgardan da ira do seu tío ao futuro Rei Alfonso El Castro na parroquia de St. María de Folgoso, xunto ao río Lor. Este illamento xeográfico continúa en posteriores épocas, nas que a maior fonte de riqueza é a explotación dos diferentes recursos minerais, non podendo evitar un decrecemento da súa poboación, que buscaba na emigración unha saída a eses problemas xeográficos. Na actualidade, o municipio da Serra do Courel conserva as súas tradicións, comezando a surxir pequenas casas de turismo rural que dan aloxamento a unha clase de turistas, os cales saben apreciar como ninguén a tranquilidade e a beleza destas terras.